Người ta hầu như không biết gì về những năm thơ ấu của Galoa. Chỉ biết rằng thiên tài toán học kỳ lạ của cậu bé được phát hiện khi cậu mới 15 tuổi. Vào những năm đó, cậu đã thuộc lòng giáo trình toán học sơ cấp dạy ở phổ thông, và với lòng khát khao hiểu biết, cậu đã bắt đầu đọc những môn toán cao cấp khó nhất và quan trọng nhất. Đối tượng nghiên cứu là những luận văn khoa học của những nhà toán học lỗi lạc hồi ấy. Cậu nghiên cứu những công trình kinh điển của Côsi, Gauxơ và nhiều tác giả khác. Galoa mê say nghiên cứu toán học đến cuồng nhiệt. Bao nhiêu cũng học hết, không phải chỉ trong giờ nghỉ mà cả khi làm những công việc khác. Chẳng hạn khi viết một bài văn bằng tiếng Pháp, hay khi trả lời giáo sư về một vấn đề gì đó, cậu vẫn nghĩ về những vấn đề toán học.
Galoa không thích ngồi trên lớp. Hầu hết các buổi học, những kiến thức thầy giáo trình bày cậu đều đã biết từ những cuốn sách đã đọc, nên cậu rất chán. Thường thường khi nào Galoa đột nhiên chú ý nghe thầy giáo giải thích, thì điều ấy có nghĩa là hôm đó thầy giáo đã chuẩn bị bài học rất công phu. Các bạn học nhất định sẽ bảo: "Hôm nay bài học thú vị lạ lùng, vấn đề không phải chỉ mới mẻ đối với chúng ta, mà đối với cả bậc thiên tài của chúng ta nữa!" những tiếng "bậc thiên tài của chúng ta" được nói với giọng mỉa mai không giấu giếm do sự ghen ghét và tức tối với một kẻ mà họ gọi là tự cao và chơi trội.
Bạn đọc không yêu thích Galoa vì tính cục cằn, và không đánh bạn với cậu. Ngay đến các thầy giáo cũng không chịu được cậu. Họ biết rằng muốn Galoa nghe và làm theo lời họ, thì phải kàm cho cậu thích. Mà muốn vậy chính họ phải biết nhiều, đọc rất nhiều, chuẩn bị rất nhiều .
Chỉ riêng có thầy giáo Risa là thích Galoa. Ông đã nhìn thấy tài năng to lớn của Galoa.
Risa có thói quen là thích cho hàng loạt bài toán khó vào thứ 2 để học sinh phải làm ở nhà suốt cả tuần. Đa số các bài toán cần phải suy nghĩ nhiều và phải được giải thích hướng dẫn thêm. Nhưng khi Risa vừa đọc xong và đang định giải thích thì đã nghe giọng Galoa: -Thưa thầy, em đã giả được tất cả các bài toán rồi - và cậu đưa cho thầy giáo một vài tờ giấy xé từ cuốn vở học.
Thầy giáo hết sức ngạc nhiên. Mỗi khi Galoa không tự giải được những bài toán đã cho với một thời gian ngắn như vậy, thì bọn học trò lại ngạc nhiên và lại nghe thấy những lời nói đùa quen thuộc "thiên tài loại xoàng". Sau khi xem những bản nháp lời giả của Galoa, Risa hết sức lạ lùng, vì hầu hết các lời giả đều rất độc đáo mà ông chưa hề gặp trong một cuốn sách giáo khoa nào.
Sau buổi học, Risa thường mời Galoa đến phòng mình nói chuyện rất "bình đẳng".
- Ngồi chơi, anh bạn trẻ, và hãy kể cho nghe hiện nay đang nghiên cứu gì nào?
- Thưa thầy, trước hết là em đang mê thích với những suy nghĩ của mình. Em cảm thấy em sắp tìm được điều kiện cần và đủ để cho những phương trình đại số bậc cao, bắt đầu từ bậc năm, giải được dưới dạng căn thức. Rõ ràng là rất nhiều phương trình không thỏa mãn những điều kiện như vậy sẽ không giải được dướ dạng căn thức.
- Điều đó rất đáng khen ngợi - Risa chăm chú nhìn Galoa - nhưng em đã lường trước được sức lực của mình chưa? Chính những vấn dề như vậy ngay cả các nhà toán học khổng lồ cũng không giải quyết được trọn vẹn kia mà.
- Nhưng em sẽ làm trọn vẹn được, em cần phải giải quyết trọn vẹn. Em sẽ làm việc đêm ngày và sẽ giải quyết trọn vẹn, nhất định phải giải quyết trọn vẹn. Rồi thầy sẽ thấy, em sẽ chứng minh cho thầy và tất cả những nhà bác học lớn thấy rằng Galoa có thể làm được cái mà nó thích làm - Galoa nóng nảy cãi lại.
-Thú thực là - cậu tiếp tục - em đã có một cái gì đó trong đầu và ngày nào đó em sẽ cố gắng đưa nó lên trang giấy. Thực không phải tất cả vẫn còn xa lạ, mà đã đang gần đến cái mà em khao khát đi tới với cả tâm hồn, trong nhiều đêm không ngủ
Galoa im lặng. Cậu đang xúc động mạnh. Khuôn mặt vốn xanh xao ửng hồng lên. Đôi mắt lanh lợi ánh lên một cái gì lấp lánh.
- Xin lỗi thầy Risa. Có lẽ em đã nói ra những suy nghĩ của mình một cách vụng về thô lỗ. Nhưng nó xuất phát từ đáy lòng sâu kín của em, với những dự định tốt lành trong sáng. Còn về thầy, em rất kính mến thầy như quý mến một người thầy giáo, quý mến một con người. Em sẽ chẳng bao giờ quên thầy!
Lòng đầy cảm phục, người thầy giáo già chăm chú nhìn cậu bé với đôi cánh tâm hồn của nhà bác học. Ông nghĩ: "Đúng, còn xa lắm cậu bé mới bước tới đích.nhưng hiển nhiên là cậu sẽ trở thành một nhà bác học vĩ đại. Chính niềm tự hào tột độ của cậu đã làm ta xúc động. Khó có được những con người sống như vậy trên thế gian này.Ôi khó lắm!"
- Thầy thấy rằng - Risa nói to lên - thầy chẳng giúp gì được em trong những giờ thầy giảng toán. Em đã vượt xa tất cả những kiến thức đó do cách làm việc đặc biệt và do năng khiếu của em. Em buồn trong những giờ đó. Em sẽ truyền nỗi buồn chán đó cho các bạn em. Điều đó chẳng tốt đẹp gì đối với thầy.
- Không, chẳng sao đâu, em rất thích học giờ thầy dạy - Galoa kính cẩn trả lời. Cậu đang cảm kích chân thành trước người thầy giáo của mình.
-Thầy biết, thầy biết rất rõ là em sẽ buồn. Để em đỡ phần nào sự buồn chán, thầy sẽ nghĩ ra một cái gì đó. Thầy yêu cầu em chú ý lắng nghe những lời giải thích trong giờ học và em sẽ đưa ra những nhận xét phê bình. Rồi sau đó thì nói cho thầy biết. Được chứ?
- Em rất cảm động trước đề nghị của thầy, thưa thầy Risa!
- Thế nhé, chúng ta đã thỏa thuận với nhau. Bây giờ em trở lại ký túc xá đi. Có lẽ người ta đang chờ em ở đó. Bảo là thầy giữ em ở lại nói chuyện. Chào em, người bạn trẻ của tôi!
Galoa ghi nhớ mãi buổi gặp gỡ đó trong lòng mình. Phải thừa nhận rằng một mối tình thân cha con với người thầy giáo kính yêu đó Galoa chưa hề mong đợi. Tâm hồn phấn chấn, cậu lại lao vào những nghiên cứu.
Galoa đã hoàn thành công trình "Chứng minh một định lý về các phân số tuần hoàn liên tục" ngay trong bốn bức tường của trường trung học. Bài báo đó đã được đăng trong ìnhững công trình toán học", nhưng nó chẳng mang lại niềm vinh quang hằng mong đợi. Thế giới khoa học chẳng màng để ý đến nó. Không nhà bác học nào có một lời tán thưởng để làm vui lòng nhà bác học trẻ tuổi này. Sự việc xảy ra như vậy là tất nhiên thôi, vì đó là lúc ban giám khảo đánh trượt Galoa trong kỳ thi vào trường bách khoa Pari. "Nhưng mình sẽ cố gắng hết sức - Galoa nghĩ – sẽ có ngày các nhà bác học phải nói về mình".
Hoàn thành xong công trình mới về điều kiện để giải được một phương trình đại số, Galoa đã gửi ngay đến Viện hàn lâm Khoa học Pari. Cũng như mọi nhà bác học chân chính, Galoa hay mơ ước. Đứng giữa mọi người , anh mơ về mình. Anh nói to lên như chỉ có một mình anh. Anh hình dung bản thảo mới này tới Viện hàn lâm như thế nào. Chắc là chính Côsi sẽ nhận được bản thảo. Lúc đầu ông ngạc nhiên, khi thấy bản thảo là của một học sinh trung học. Ông càu nhàu: "Tại sao người ta lại gửi cho mình bản thảo vớ vẩn của một thằng học sinh nhãi làm mất thời gian vàng ngọc của mình thế này". Nhưng tính tò mò đã thắng ý định vứt bản thảo đó vào sọt rác, và ông bắt đầu đọc...
Óc tưởng tượng của Galoa đã vẽ nên rất rõ sự thay đổi tính tình và vẻ mặt của viện sĩ khi đọc bản thảo của mình. Đó, những dòng chữ đầu tiên đang được đọc lướt. ìA ha, tác giả lại nhắc đến cả Gauxơ, có nghĩa là nó đọc cả ông ta. Điều đó kỳ lạ đấy. Một học sinh trung học mà đọc cả Gauxơ”. Lúc đầu Côsi giữ bản thảo ở một tay, sau đó cầm cả hai tay hình như ông sợ ai cướp mất của ông. Còn mắt ông ta? Đôi mắt viện sĩ nhìn chằm chặp như đốt cháy cả bản thảo. Ông đọc to cho mình nghe và thỉnh thoảng lại phải thốt lên:
-Ồ, mới đấy!...
-Vĩ đại quá!...
-Sắc sảo quá!...
-Rất sắc sảo!...
-Đúng, - Côsi nói sau khi đọc xong bản thảo –Công trình của một cậu học sinh trung học có thể lấy làm niềm vinh dự cho bất kỳ một viện sĩ nào!...
Nhưng ước mơ là một chuyện; thực tế lại là một chuyện khác. Đối với Galoa thực tế còn ìđau hơn đòn hằn, rát hơn phải bỏng”. Galoa đã hai lần thi vào trường Bách khoa Pari và hai lần bị đánh trượt. Có thể tha thứ được chăng - Galoa nghĩ - nếu như mình không hiểu và không trả lời được. Nhưng mình hiểu rất cặn kẽ. Mình tin rằng mình hiểu những kiến thức đó còn hơn cả những tên giám khảo kiêu căng tự đắc mà chẳng đánh giá bằng cái ngón tay mình. Nhưng thế đấy, mình đã bị đánh trượt. Mà tất cả cũng chỉ tại mình nóng nảy không tự chủ khi bọn ngố ấy nó hỏi mình những câu hỏi ngu xuẩn. Kể ra mình cũng có lỗi. Nhưng những câu hỏi về lý thuyết lôgarit chúng cho mình trong kỳ thi mới lố bịch làm sao! Chúng nó tưởng trước mắt chúng là một khúc gỗ có mắt chắc.
Trường Bách khoa sẽ còn phải nhớ đến mình; mình phải là một niềm vinh hạnh cho nhà trường.
Hai năm sau Galoa gửi bản thảo công trình của mình đến Viện hàn lâm khoa học Pari và bị nó tảng lờ. Ngài Cosi vĩ đại như ngậm nước trong miệng, mặc dù ông nắm bản thảo trong tay. Ông đã không báo tin cho nhà bác học trẻ mới vào nghề, mà thậm chí còn không thèm đọc hết để trả lời cho anh. Cuối cùng ông bảo ông ìđánh mất” bản thảo nên không thể báo cáo được nội dung của nó trong phiên họp của Viện hàn lâm khoa học.
Nhưng Galoa không chịu đầu hàng. Anh lập tức gửi đến Viện hàn lâm khoa học Pari ba bản ghi lại công trình của mình. "Thử xem bây giờ các viện sĩ nói thế nào. Nhất dịnh họ phải nói"-Galoa nghĩ vậy.
Ba bản thảo này đã đến tay vị thư ký của Viện hàn lâm là nhà toán học nổi tiếng Batixtơ Giôgiep Phuariê. "Nhất định họ phải phân tích để hiểu tường tận, chứ không nhẫn tâm như Côsi” - Lần này Galoa nghĩ.
Khó mà nói được Galoa đã nóng lòng sốt ruột chờ thư trả lời như thế nào. Nhưng ...lại bất ngờ! Một sự cố đáng buồn đã xảy ra. Viện sĩ Phuariê, người mà Galoa gửi gắm bao hi vọng đã chết ngay sau đó. Bản thảo của Galoa lại bị mất một lần nữa.
Lòng kiên nhẫn của Galoa quả đáng ngạc nhiên. Anh không thất vọng. Càng thất bại, càng bên gan quyết chí. Lần thứ ba anh lại gửi bản thảo công trình vừa được hoàn thành đến Viện hàn lâm khoa học Pari. Lần này viện hàn lâm đã nhận và trả lời. Nhưng kết quả thế nào? Bản thảo của công trình vừa hoàn thành này đã được gửi trả lại Galoa với một lời nhận xét gắn gọn và hùng hồn "Không hiểu". Người ta nói "những giọt nước thì rơi trên đá, còn những vận rủi thì rơi lên đầu con người". Thất bại càng ngày càng trở thành một đặc trưng của Galoa, con người không còn chịu đựng nổi sự lọc lừa dối trá. Bị những nỗi bất công vô nhân đạo hành hạ, đôi mắt Galoa trở nên u ám. Anh già hẳn đi. Về nỗi bực bội cau có và sự già nua trước tuổi, đã được bà chị anh ghi lại khi vào thăm trại giam, lúc Galoa bị bỏ tù với tội bảo vệ một cách điên dại chế độ cộng hòa và là phần tử tích cực của đảng phái cách mạng.
Những năm tháng cuối cùng của Galoa đã giành cho cuộc đấu tranh chính trị chống lại chính phủ phản động đáng căm phẫn ở Pháp. Nhà toán học vĩ đại và người yêu nước nồng nhiệt đã chết khi chưa đầy 21 tuổi trong một cuộc quyết đấu mà những kẻ phản động đã bố trí.
Galoa đã thức suốt dêm trước hôm mình bị giết. Anh đã viết một bức thư dày cho bạn mình, trong đó anh ghi vắn tắt lại tất cả những kết quả quan trọng nhất mà anh đã thu được trong lĩnh vực toán học và đề nghị gửi cho Jacôbi và Gauxơ để họ đánh giá: "không phải về đúng hay sai, mà về tầm quan trọng của những định lý đó”. Bức thư này đã đặt ra cả một chương trình nghiên cứu cho các nhà toán học thế giới. Nó được công bố sau khi Galoa bị giết.
Việc đánh giá đầy đủ và phổ biến rộng rãi những công trình của Galoa được tiến hành vài năm sau khi Galoa mất và nó có ảnh hưởng to lớn không phải chỉ đối với sự phát triển của môn đại số mà với toàn bộ các ngành toán học.
Theo Bài của anh ngocson52 trênhttp://toantuoitho.nxbgd.com.vn/Forum/,xin phép anh cho em đưa lên đây!
