KG thấy box Khoa học Máy tính còn quá ít nội dung. Mà thực sự toán học có những ứng dụng rất tuyệt vời trong tin học, nhất là đối với các vấn đề của An toàn thông tin.
Tuy nhiên, tôi chưa biết viết bài gì đáng viết cả, nên thử bắt đầu bằng việc viết bài trong box Lý thú. Nếu các bạn thấy thú vị, KG sẽ có những bài viết thật sự trong box Khoa học Máy tính.
Một trong những vấn đề cổ xưa và có lẽ mang lại nhiều hứng thú đó là vấn đề đảm bảo bí mật thông tin. Có thể nói, mật mã đã có từ thời cổ đại, khi mà nhà quân sự thiên tài của La Mã cổ đại, Julius Caesar, đã sử dụng mật mã một cách có hệ thống để đảm bảo bí mật của các thông tin quân sự. Cho đến ngày nay thì kỹ thuật mật mã đã có những bước tiến dài do sự tiến bộ của công nghệ thông tin, điện tử, và đặc biệt là sự áp dụng tuyệt vời của các lý thuyết toán học.
Trong bài viết mở đầu mang tính chất giải trí này, tôi xin được đề cập trước hết tới hình thức truyền thống nhất của sự mã hóa thông tin. Cho một bản tin, là một dãy các ký tự lấy từ một tập nào đó (bảng chữ cái) và có ý nghĩa thông tin nhất định, gọi là bản rõ. Việc mã hóa là biến đổi bản tin theo một cách nào đó để được một dãy các ký tự khó hiểu, gọi là bản mã. Ngược lại, việc biến đổi bản mã thành bản rõ (theo cách tương ứng với mã hóa), được gọi là giải mã.
Ý tưởng của việc này là chỉ những người nhận tin biết cách giải mã mới có thể đọc được bản rõ. Việc mã hóa và giải mã thường sử dụng các thông tin (bí mật hoặc công khai) gọi là chìa khóa. Tên gọi này xuất phát từ trong cuộc sống: Chỉ những người có chìa khóa mở tủ mới có thể lấy được đồ trong tủ đã bị khóa.
Đồng thời với mã hóa và giải mã, một vấn đề rất tự nhiên nảy sinh: Đó là liệu có thể thấy bản rõ mà không cần biết chìa khóa? Các kỹ thuật để thực hiện việc này được gọi là thám mã. Vấn đề thám mã không chỉ là của những người muốn bẻ khóa, mà nhiều khi của chính những người lập mã, để đánh giá độ tin cậy của việc mã hóa. Chính sự hiệu quả của thám mã sẽ đánh giá gián tiếp độ an toàn của hệ mã sử dụng. Thông thường, việc thám mã là khó khăn, thú vị, và là động cơ thúc đẩy sự ra đời của các hệ mã an toàn.
Để kết thúc, trên phương diện một trò chơi lý thú, mời các bạn thử giải mã mật thư sau:
Gợi ý chìa khóa: Tên của nó đã được nhắc trong bài.
Thật sự KG muốn có phần thưởng gì đó cho mỗi mật thư giải được, nhưng cũng không biết thưởng gì, với lại mật thư này thuộc loại dễ nhất của lý thuyết mật mã nên có thể hẹn các bạn ở mật thư tiếp theo, nếu các bạn còn cảm hứng.
Chúc các bạn vui vẻ!
KG.
