Chủ đề này có 1 trả lời

[Crystal]

Nổi tiếng trong lĩnh vực toán học với giải thưởng Field sang trọng và uy tín, GS Ngô Bảo Châu còn khiến các độc giả trong nước được biết tài năng trong lĩnh vực văn chương.

Cuốn sách “Ai và Ky ở xứ sở những con số tàng hình” được viết bởi GS Ngô Bảo Châu và đồng tác giả Nguyễn Phương Văn đã đem đến cho người đọc vẻ đẹp của toán học được viết bằng ngôn ngữ văn chương gần gũi, giản dị. PV Báo An ninh Thủ đô đã có cuộc trò chuyện cùng GS Ngô Bảo Châu.

Đồng tác giả Nguyễn Phương Văn và GS Ngô Bảo Châu ký tặng sách cho độc giả

- PV: Xuất phát từ ý tưởng nào, một giáo sư toán học lại thử tài viết văn, thưa anh?

- GS Ngô Bảo Châu: Cuốn sách này được xuất phát từ tình bạn trong sáng và bền lâu giữa anh Phương Văn và tôi. Chúng tôi đã làm với nhau rất nhiều dự án nhưng đều thất bại. Nhưng tôi tin, nếu chúng tôi hợp tác với nhau ở lĩnh vực văn chương thì thành công sẽ cao hơn. Hơn thế, khi nói chuyện tại các trường phổ thông và nhiều năm làm công tác giảng dạy trong đầu, tôi đã láng máng phác thảo ý tưởng sẽ viết câu chuyện toán học. Có nhiều khái niệm toán học mà tôi thấy nó là điều hiển nhiên nhưng nhiều người không hiểu hoặc hiểu rất mù mờ. Ban đầu tôi chỉ định viết thành một bài báo với góc nhìn trong sáng về các khái niệm khó hiểu của toán học và vẻ đẹp của toán học mà có người còn chưa hiểu nhưng rồi cuối cùng ý tưởng đó lại biến thành một cuốn tiểu thuyết “toán hiệp”.

- Giáo sư làm toán giỏi thế thì viết văn sẽ thế nào?

- Tôi và anh Văn đều là những người yêu văn chương. Khi viết cuốn sách này, chúng tôi không nghĩ đến chuyện đạt nghệ thuật văn chương đến mức độ nào. Chúng tôi chỉ sử dụng văn chương ở kỹ thuật văn học như cách hành văn, yếu tố nhân vật để thể hiện các khái niệm phức tạp của toán học trở nên gần gũi, dễ đọc và dễ hiểu. Cuốn sách này chỉ là một phần của sách văn học chứ không phải sách văn học đúng nghĩa cho dù nó được gán mác tiểu thuyết “toán hiệp”.

- Đọc sách do GS Ngô Bảo Châu viết, độc giả có cần một trình độ nhất định nào đó?

- Cuốn sách này chúng tôi viết cho trẻ nhỏ và những người còn giữ được tâm hồn trong sáng, hướng con người đến với giá trị chân-thiện-mỹ. Vì thế, ai cũng có thể đọc và ai cũng được phiêu lưu trong thế giới của những con số tàng hình.

- Có độc giả đã nhận xét: sách trình bày đẹp nhưng có đoạn đọc không hiểu gì.

- Nói như vậy là còn nhẹ đấy! Có người còn nói thẳng với tôi rằng: sách đẹp nhưng viết cũng bình thường thôi! Tôi thấy như thế hơi bất công. Lịch sử của toán học trải qua 2.000 năm đã được gói gọn trong mấy chục trang sách cũng là sự nỗ lực của tôi và anh Văn tìm ra hình thức phù hợp để chuyển tải những vấn đề khó hiểu của toán học. Hơn nữa, cuốn sách này, có những đoạn tôi cố tình viết thật khó hiểu để người đọc không thể thưởng thức tác phẩm theo lối liền mạch từ A đến Z mà buộc họ phải đọc theo kiểu nhâm nhi, đọc đoạn này chưa hiểu thì lúc khác đọc lại. Đọc xong quay lại đọc tiếp.

- Đồng tác giả mới viết nên cuốn sách, xin hỏi GS Ngô Bảo Châu đã viết bao nhiêu phần trăm trong cuốn sách?

- Tôi không thích các câu hỏi có tính đo đếm. Chỉ biết rằng, đoạn đầu của câu chuyện, chúng tôi viết trúc trắc và mất công lắm! Nhưng càng về sau, chúng tôi viết càng nhuần nhuyễn hơn. Và cũng tốn kha khá tiền cà phê cũng như tiền internet để trao đổi.

- Tư duy logic và mạch lạc của toán học có ảnh hưởng nhiều đến Giáo sư khi cầm bút viết văn không?

Tôi không thích sự rườm rà. Trong cuốn sách này, có những đoạn anh Văn viết hơi “bay” quá, tôi “cắt tỉa” thẳng tay để giữ được sự mạch lạc. Còn về logic toán học thì có thể lấy ví dụ thế này. Khi cuốn sách đã hòm hòm, tôi đọc từ đầu tới cuối truyện không thấy có cái cây nào mà theo lẽ thông thường ở các truyện cổ tích cây cối bao giờ cũng rất xanh tươi. Tôi bảo Văn: “Em phải cho cái cây nào vào cho có màu xanh đi chứ!”.

- Cuốn sách đã ra mắt và Giáo sư có thấy tiếc nuối điều gì không?

- Các nhân vật của tôi chỉ có một niềm khao khát là được khám phá. Các nhân vật không vui cũng không buồn mà chỉ bộc lộ về toán học. Đấy cũng là điều tôi tiếc vì mình viết chưa truyền được phần con người trong mỗi nhân vật. Nhưng tôi không thể làm khác được vì định hướng ban đầu đặt ra.

- Anh có ý định sẽ viết một cuốn sách “Làm thế nào yêu toán như Ngô Bảo Châu” để dẫn dắt các bạn trẻ đến với toán học?

- Tôi nghĩ cuốn sách đã ra đời rồi đấy!

Xin cảm ơn GS Ngô Bảo Châu về cuộc trò chuyện!

Theo Báo An ninh Thủ đô

[Crystal]

Viết sách để chia sẻ vẻ đẹp toán học

Theo GS Châu, ngoài lý do muốn làm một cái gì chung với người bạn của mình là anh Nguyễn Phương Văn, động lực thôi thúc anh viết sách là để chia sẻ vẻ đẹp của toán học tới các bạn thiếu nhi và những người có tâm hồn trẻ thơ.

Giáo sư Ngô Bảo Châu (đứng) tại buổi giới thiệu sách.

Một tác phẩm khởi nguồn từ tình bạn

Cả hai tác giả của “Ai và Ky ở xứ sở những con số tàng hình”, Ngô Bảo Châu và Nguyễn Phương Văn, đều từ chối việc gắn mác “tác phẩm văn học” cho cuốn sách.
Thậm chí, Ngô Bảo Châu còn thẳng thắn chia sẻ lý do trước hết để anh có ý tưởng viết cuốn sách này là vì tình bạn với anh Nguyễn Phương Văn chứ không phải vì toán học.

Nhưng tình bạn chỉ là mạch khởi nguồn. Còn trong quá trình từ thai nghén đến khi bắt tay vào viết tác phẩm, niềm đau đáu của Ngô Bảo Châu là chuyển tải ngôn ngữ toán học đến được với các bạn trẻ, qua đó phô diễn được vẻ đẹp của nó.

“Với những người làm nghiên cứu, quá trình miệt mài lao động là con đường dẫn họ đi từ những điều chưa hiểu rõ và phức tạp đến cái đơn giản, dễ hiểu. Nhưng với những nhà sư phạm, để giúp mọi người hiểu vấn đề mà mình thấy rất sáng rõ là việc làm hết sức khó khăn. Tôi là nhà toán học, đồng thời là một giảng viên. Vì vậy điều mà tôi vẫn trăn trở là làm thế nào để chia sẻ với mọi người vẻ đẹp của toán học!”, Ngô Bảo Châu cho biết.

Theo GS Ngô Bảo Châu, để làm được điều này, anh cần một ai đó làm “chuột bạch” và anh Phương Văn là người bạn lý tưởng để đóng vai trò đó. Ngô Bảo Châu giải thích: “Tôi nói gì người đó hiểu thì mới hy vọng người khác hiểu”.

Vì vậy, thoạt tiên cuốn sách bắt đầu bằng cách anh Châu trò chuyện với anh Văn và anh Văn viết lại theo cách hiểu của mình và cuối cùng là cả hai cùng tham gia chỉnh sửa, hoàn thiện. Mấy chương đầu làm kỹ và lâu đến nỗi đến giờ Ngô Bảo Châu vẫn nhớ câu nào mình viết, câu nào Phương Văn viết.

Giáo dục “nhồi sọ” hiện nay giết chết sự ngây thơ

Lý do để hai tác giả cho rằng đứa con tinh thần của mình chưa đạt tới tầm của một tác phẩm văn chương bởi ngay trong quá trình viết, họ không đặt ra mục tiêu nghệ thuật nào để hướng tới, mặc dù cả hai đều yêu văn chương.

Kỹ thuật văn học chỉ được sử dụng ở cách chọn hành văn, chọn nhân vật, giới hạn tính cách nhân vật. Văn chương trong “Ai và Ky…” chỉ là môi trường tạo chỗ đứng cho toán học, cho các tác giả bộc lộ những suy tưởng triết lý…

Tại buổi giao lưu giữa các tác giả với độc giả cuốn “Ai và Ky…” (tổ chức ở Trung tâm Văn hoá Pháp, Hà Nội đêm 2-8), GS Hà Huy Khoái chia sẻ, ông có một niềm tin mãnh liệt vào sự thành công về mặt văn chương của “Ai và Ky…”.

Theo GS Khoái, điều tuyệt vời nhất mà hai tác giả đã làm được là gộp những nhà toán học sống rải rác trong nhiều thế kỷ suốt 2000 năm vào trong một không gian, thời gian chung của cuốn sách.

Để xử lý một cách khéo léo, tinh tế phi lý này, hai tác giả đã làm một thao tác đơn giản: viết theo thể loại cổ tích. Cũng chính vì chọn thể loại cổ tích mà hai tác giả đã nêu bật được cái thần trong vẻ đẹp của các nhân vật: sự ngây thơ.

“Có những vấn đề rất sâu của toán mà chỉ người ngây thơ mới nhận ra. Tôi dạy toán suốt 45 năm nay nhưng chưa một học trò nào hỏi tôi được những câu hỏi ngây thơ. Ví dụ, cho điểm A trong vòng tròn, điểm B ngoài vòng tròn, kẻ một đoạn thẳng nối A với B, K là giao điểm giữa đoạn thẳng AB với vòng tròn. Nhưng nhỡ không có giao điểm K thì sao? Không một ai thắc mắc”.

Nhân ví dụ này, GS Khoái “kết tội” cách giáo dục nhồi sọ, khuôn mẫu trong nhà trường phổ thông hiện nay đã giết chết sự ngây thơ trong tâm hồn học sinh khi tìm hiểu, khám phá khoa học nói chung và toán học nói riêng.

Trong buổi giao lưu, có độc giả bày tỏ mong muốn bằng uy tín của mình GS Ngô Bảo Châu hãy góp phần vào việc phát triển, nhân rộng mô hình trường Thực nghiệm của GS Hồ Ngọc Đại. Nhưng GS Ngô Bảo Châu cho rằng, mặc dù thầy Hồ Ngọc Đại có tư tưởng giáo dục tiến bộ nhưng không phải tất cả những gì thầy Đại làm trong chương trình công nghệ giáo dục ở trường Thực nghiệm cần được nhân rộng.

GS Ngô Bảo Châu nói: “Tôi đã từng học cấp I ở trường Thực nghiệm, cấp II thì học Trưng Vương. Mỗi thời kỳ đều để lại những dấu ấn khác nhau trong quá trình hình thành nhân cách cá nhân tôi. Ấn tượng thời gian ở trường Thực nghiệm của tôi là niềm hạnh phúc được đến trường. Nhưng đó chỉ là một câu chuyện mang tính cá nhân, không thực sự có ý nghĩa gì lớn”. Về câu chuyện mô hình trường Thực nghiệm, GS Ngô Bảo Châu nhận xét là “có sự phức tạp hơn chúng ta nghĩ”. “Gần đây tôi tình cờ được đọc cuốn SGK toán lớp 2 của một nhóm tác giả thì tôi thấy có vấn đề, không chỉ là về phương pháp mà cả nội dung”, GS Châu bày tỏ.

Trích dẫn: Những câu hỏi GS Ngô Bảo Châu không thể trả lời

Trích dẫn: Nhiều câu hỏi được gửi đến GS Ngô Bảo Châu trong buổi giao lưu về cuốn sách Ai và Ky ở xứ sở những con số tàng hình và anh đã không hoặc tránh trả lời vài câu, mỗi lần là một lý do riêng.Trong buổi giao lưu có không ít câu hỏi thuộc dạng “lạ”. “Làm thế nào để dạy con tốt?”, “Làm thế nào để giỏi toán?” “Làm sao đây? Con tôi đọc Ai và Ky và không hiểu gì cả?”, “Tôi mong có cuốn cổ tích toán học dễ đọc hơn Ai và Ky”.Ngô Bảo Châu nói, anh mong đợi câu hỏi về các nhân vật trong cuốn sách mà anh cùng người bạn Nguyễn Phương Văn đã gửi gắm nhiều thông điệp, mà chẳng thấy đâu.Có người hỏi: “Trong thành công của GS, bao nhiêu phần trăm do giáo dục VN mang lại? GS sống, làm việc ở nhiều nước nên có điều kiện quan sát, so sánh. Vậy theo GS thì giáo dục VN đang ở vị trí nào so với thế giới?” Tác giả đáp: “Tôi không thích những câu hỏi đo đếm. Trẻ con không đo đếm như người lớn chúng ta. Đây là một sự kiện giới thiệu sách, lại là sách cho trẻ con, thì nên nói về những điều trẻ con thích nghe chứ không phải là nói về phần trăm. Tôi chỉ nói về phần trăm tại cuộc họp ở cơ quan tôi”.Ngô Bảo Châu trong mắt mọi người là một học trò giỏi, người thầy giỏi, một thành công của nền giáo dục (không chỉ của Việt Nam) thành thử nhiều người có tâm lý: Cái gì cũng hỏi GS Châu. Còn Ngô Bảo Châu lại bày tỏ: “Tôi không thích là người cho lời khuyên, tôi không tự tin về vai trò làm cha của mình”.Với nhiều câu hỏi thực dụng (chẳng hạn một em bé hỏi “Làm thế nào để học giỏi toán?”), GS Châu nói đơn giản: “Nếu em thực sự băn khoăn làm sao để giỏi toán thì em hoàn toàn có khả năng làm được”.“Hãy dành thời gian cho con. Đừng nghĩ bỏ tiền ra cho con học trường tốt là đủ”- GS Ngô Bảo Châu nhắn với các bậc cha mẹ.