Hình lập phương $S$ với độ dài các cạnh là 2 gồm có 8 khối lập phương đơn vị. Ta gọi lập phương $S$ với 1 lập phương đơn vị được bỏ ra là 1 "mảnh". Hình lập phương $T$ với độ dài các cạnh là $2^n$ gồm có $(2^n)^3$ lập phương đơn vị.
CMR: nếu 1 lập phương đon vị được bỏ ra từ $T$, thì phần còn lại hoàn toàn có thể xây dựng từ các "mảnh".
Xét hình lập phương $OMNP.O{}'M{}'N{}'P{}'$ có độ dài các cạnh là $2^k$.Chọn $O$ là gốc tọa độ.Các tia $Ox,Oy,Oz$ lần lượt trùng với các tia $OM,OP,OO{}'$.Hình lập phương đó gồm $(2^k)^3$ hình lập phương đơn vị (viết tắt : hlpđv).Mỗi hlpđv ta ký hiệu là $(x/y/z)$ trong đó $(x;y;z)$ là tọa độ đỉnh xa $O$ nhất của nó ($x,y,z\in N^+$)
Mỗi hình lập phương có độ dài cạnh là $2^k$ ký hiệu là $T_{(k)}^{(a/b/c)}$ trong đó $(a;b;c)$ là tọa độ đỉnh xa $O$ nhất của nó.
$L_{(k;x/y/z)}^{(a/b/c)}$ là phần còn lại của $T_{(k)}^{(a/b/c)}$ sau khi bỏ đi hlpđv $(x/y/z)$.Như vậy mỗi ký hiệu xác định rõ ràng kích thước, hình dạng và tọa độ các đối tượng tương ứng.
Ta cần cm mệnh đề sau đúng với mọi $n\in N^+$ : Mọi khối $L_{(n;x/y/z)}^{(2^n/2^n/2^n)}$ (với $1\leqslant x,y,z\leqslant 2^n$) hoàn toàn có thể xây dựng từ các "mảnh" (ta gọi đây là mệnh đề 1).
Ta sẽ cm bằng phương pháp quy nạp.
$1)$ Dễ thấy khi $n=1$ thì mệnh đề 1 đúng vì khi đó mọi khối $L_{(1;x/y/z)}^{(2/2/2)}$ (với $x,y,z\in \left \{ 1;2 \right \}$) đều là 1 "mảnh"
$2)$ Giả sử mệnh đề 1 đúng khi $n=k$.Điều đó có nghĩa là mọi khối $L_{(k;x/y/z)}^{(a/b/c)}$ (với $1\leqslant x,y,z\leqslant 2^k$ và $a,b,c\in \left \{ 2^k;2^{k+1} \right \}$) đều có thể xây dựng từ các "mảnh"
Ta cần cm mọi khối $L_{(k+1;x/y/z)}^{(2^{k+1}/2^{k+1}/2^{k+1})}$ (với $1\leqslant x,y,z\leqslant 2^{k+1}$) đều có thể xây dựng từ các "mảnh"
Xét 2 trường hợp :
$a)$ $x,y,z$ đều thuộc $\left \{ 2^k;2^k+1 \right \}$ (tức là klpđv $(x/y/z)$ là 1 trong 8 klpđv nằm xung quanh tâm của $T_{(k+1)}^{(2^{k+1}/2^{k+1}/2^{k+1})}$)
...Khi đó ta ghép 8 khối : $L_{(k;2^k/2^k/2^k)}^{(2^k/2^k/2^k)}$; $L_{(k;2^k+1/2^k/2^k)}^{(2^{k+1}/2^k/2^k)}$; $L_{(k;2^k/2^k+1/2^k)}^{(2^k/2^{k+1}/2^k)}$; $L_{(k;2^k+1/2^k+1/2^k)}^{(2^{k+1}/2^{k+1}/2^k)}$; $L_{(k;2^k/2^k/2^k+1)}^{(2^k/2^k/2^{k+1})}$; $L_{(k+1;2^k+1/2^k/2^k+1)}^{(2^{k+1}/2^k/2^{k+1})}$; $L_{(k+1;2^k/2^k+1/2^k+1)}^{(2^k/2^{k+1}/2^{k+1})}$; $L_{(k+1;2^k+1/2^k+1/2^k+1)}^{(2^{k+1}/2^{k+1}/2^{k+1})}$
Chú ý rằng 8 khối trên đều có thể xây dựng từ các "mảnh" (vì mệnh đề 1 đúng khi n = k) và có thể ghép với nhau.Sau khi ghép xong, ta sẽ được $T_{(k+1)}^{(2^{k+1}/2^{k+1}/2^{k+1})}$ nhưng giữa 8 khối còn 1 khoảng trống, đó chính là $T_{(1)}^{(2^k+1/2^k+1/2^k+1)}$, và $(x/y/z)$ thuộc khoảng trống này.Thể tích khoảng trống là $(2^1)^3=8$ nên ta có thể cho vào đó 1 "mảnh" sao cho khoảng trống còn lại là hlpđv $(x/y/z)$.Như vậy $L_{(k+1;x/y/z)}^{(2^{k+1}/2^{k+1}/2^{k+1})}$ có thể xây dựng từ các "mảnh"
$b)$ Các khả năng còn lại : (tức là $(x/y/z)$ thuộc 1 trong 8 khối kể trên)
Khi đó nếu hlpđv $(x/y/z)$ thuộc khối nào (trong 8 khối kể trên) thì ta thay khối ấy bằng một khối $L$ có cùng chỉ số ở trên, chỉ khác chỉ số ở dưới sẽ là $(k;x/y/z)$ (khối $L$ này cũng được xây dựng từ các "mảnh").Khi đó khoảng trống giữa 8 khối có thể tích bằng $7$ và sẽ được lấp đầy bằng 1 "mảnh".Sau khi ghép 8 khối đó và lấp đầy khoảng trống ở giữa bằng 1 "mảnh", ta được khối $L_{(k+1;x/y/z)}^{(2^{k+1}/2^{k+1}/2^{k+1})}$.Như vậy trong trường hợp này, khối $L_{(k+1;x/y/z)}^{(2^{k+1}/2^{k+1}/2^{k+1})}$ cũng được xây dựng từ các "mảnh"
---> mênh đề 1 cũng đúng khi $n=k+1$.
$3)$ Theo nguyên lý quy nạp, mệnh đề 1 đúng với mọi $n\in N^+$.
Bài viết đã được chỉnh sửa nội dung bởi chanhquocnghiem: 28-10-2013 - 07:47